3 stycznia 1920 roku rozpoczęła się "wyprawa dyneburska" (zwana także bitwą pod Dyneburgiem lub "Operacja Zima" )wojsk polskich zakończona pokonaniem bolszewików. Miasto leżące nad Dźwiną przed rozbiorami należało do Rzeczpospolitej.

 

3 stycznia 1920 roku rozpoczęła się "wyprawa dyneburska" (zwana także bitwą pod Dyneburgiem lub "Operacja Zima" )wojsk polskich zakończona pokonaniem bolszewików. Miasto leżące nad Dźwiną przed rozbiorami należało do Rzeczpospolitej.

We wrześniu 1919 roku wojska generała Śmigłego-Rydza, wchodzące w skład Frontu Litewsko-Białoruskiego, podeszły pod Dyneburg i po miesięcznych walkach wyparły bolszewików za Dźwinę. Były to tereny łotewskie okupowane przez bolszewicką 15 Armię. Wojsko Polskie stanęło przed dylematem, jeśli bolszewikom udałoby się tam utrzymać, umocniliby łączność między 15 a 16 Armią, od lutego walczącą z Polakami. Gdyby miasto zdobyły wojska generała von der Goltza, umocniłyby niepożądane przez rząd polski wpływy niemieckie w państwach bałtyckich. 

W związku z tym jedynym korzystnym dla Polski wyjściem był sojusz wojskowy z Łotwą.

Pierwotny termin rozpoczęcia operacji Zima to 15 grudnia, lecz nie został wykonany z kilku powodów: nie istniała bezpośrednia komunikacja polsko-łotewska (przeszkodą byli bolszewicy i Litwini), rząd łotewski nie przedstawił planów współdziałania a co gorsza rząd łotewski obawiał się, że Polacy mieszkający na tych terenach zechcą przyłączyć tereny dawnych Inflant polskich do Rzeczypospolitej. Ponadto wojsko łotewskie nie chciało podporządkować się polskim rozkazom.

Dopiero 30 grudnia osiągnięto porozumienie i wyznaczono termin operacji na początek stycznia.

W skład sił polsko-łotewskich wchodziła Grupa Operacyjna generała Śmigłego-Rydza (1. i 3. Dywizja Piechoty Legionów) – około 30 tysięcy żołnierzy polskich oraz 3. Dywizja Piechoty – około 10 tysięcy żołnierzy łotewskich. Ponadto w walkach wzięła udział 2. Kompania Czołgów z 1. Pułku Czołgów – około 25 czołgów.

Operacja rozpoczęła się 3 stycznia, kiedy to jednostki polskie (3. Dywizja Piechoty i część 1.), przy mrozie około –25 °C, sforsowały zamarzniętą Dźwinę i mimo ciężkich walk szybko zdobyły miasto, jednak za cenę dział, pod którymi w czasie transportu załamał się lód. 

Część formacji 1. Dywizji Piechoty w tym czasie w Wyszkach hamowało odsiecz. Załoga Dyneburga (wśród niej również słynni czerwoni "strzelcy łotewscy") wycofała się w stronę pozycji łotewskich, gdzie się poddała. 

Następnie połączone wojska ruszyły dalej, pod koniec stycznia osiągając linię Dryssa-Jezioro Oświejskie-Świniucha. Wtedy polskie dywizje wycofały się za Dźwinę, a na ich miejsce weszły oddziały łotewskie (z wyjątkiem dyneburskiej cytadeli, w której polska załoga stacjonowała do lipca, kiedy to wraz z ofensywą Frontu Zachodniego groziło jej odcięcie).

Odbicie miasta przez wojska polsko-łotewskie przyniosło wymierne korzyści gdyż nawiązano bezpośrednie kontakty między II RP a Łotwą, skrócono front polsko-bolszewicki nad Dźwiną oraz podniosło morale żołnierzy polskich.

Walki żołnierzy polskich o Dyneburg zostały upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie, napisem na jednej z tablic w II RP i po 1990 – „DYNEBURG 3 I 1920”.

Wieczna Chwała Walecznym!

Post Historia Wczoraj i dziś. 

Na fot.: Polskie czołgi FT-17 z 1 Pułku Czołgów pod Dyneburgiem.