8 stycznia 1884 roku w Stryju urodził się Kornel Makuszyński (zm. 31 lipca 1953 roku w Zakopanem), pisarz, poeta, publicysta, autor książek dla dzieci, twórca postaci Koziołka Matołka, autor m.in. "Awantury o Basię", "Szatana z siódmej klasy" czy "Panny z mokra głową".
W wieku 14 lat zaczął pisać wiersze. Ich pierwszym recenzentem w cukierni na Skarbkowskiej 11 był Leopold Staff. Pierwsze wiersze opublikował w lwowskim dzienniku „Słowo Polskie”, mając 16 lat. Od 1904 był członkiem redakcji tego dziennika i recenzentem teatralnym. Studiował polonistykę i romanistykę na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie. Podróżował do Włoch (z Janem Kasprowiczem, Staffem i Władysławem Orkanem). Należał do Towarzystwa Wzajemnej Pomocy Literatów i Artystów Polskich we Lwowie, w ramach którego w roku 1907 został członkiem wydziału. W latach 1908–1910 kontynuował studia romanistyczne na Sorbonie w Paryżu.
W towarzystwie Kasprowicza, Staffa, Orkana, odbywał Makuszyński podróże po Europie, zwiedzając m.in. Niemcy. W roku 1910 poznał we Lwowie studentkę Uniwersytetu Lwowskiego Emilię Bażeńską, która zaprosiła go do Burbiszek na Litwie, majątku swego brata Michała Bażeńskiego (z rodu szlacheckiego von Baysen-Bażeński). Makuszyński poznał okolicę, dwór i dobrze utrzymany majątek. Po roku narzeczeństwa w 1911 Emilia i Kornel pobrali się w Warszawie. Makuszyński w latach 1913–1914 mieszkał w Burbiszkach. Rozkochany w architekturze zakopiańskiej, przywiózł nawet spod Tatr domek i postawił go w parku dworskim. Tutaj zastała go I wojna światowa, jako wrogiego Rosji obywatela austriackiego aresztowano go i internowano wraz z żoną w głębi Rosji. We wrześniu roku 1914 Makuszyńscy wyjechali do Kostromy. Dzięki staraniom szwagra Michała Bażeńskiego, a także pomocy aktorów Stanisławy Wysockiej i Juliusza Osterwy, zwolniono ich z internowania i pozwolono w roku 1915 zamieszkać w Kijowie, gdzie pisarz został prezesem Związku Literatów i Dziennikarzy Polskich oraz kierownikiem literackim Teatru Polskiego.
Po zakończeniu wojny w roku 1918 Makuszyńscy zamieszkali w Warszawie. Właśnie w Warszawie bardzo dynamicznie rozwinęła się jego literacka kariera. Kilka miesięcy w roku spędzali jednak w ukochanym Zakopanem. Podczas wojny polsko-bolszewickiej w roku 1920 współpracował w kierowanym przez ppłk. Mariana Dienstla-Dąbrowę Wydziale Propagandy Armii Ochotniczej.
W latach 1922–1925 Makuszyńscy bywali w Burbiszkach, ponieważ Emilia miała w sąsiedztwie folwark Pojule, który dzierżawił, a później kupił brat Michał. Emilia zmarła w roku 1926 na gruźlicę. Pochowano ją na Powązkach obok grobu Władysława Stanisława Reymonta, jej przyjaciela.
Po śmierci żony Kornel Makuszyński zerwał związki z Litwą, nigdy więcej już tam nie pojechał. 30 sierpnia 1927 roku Makuszyński ożenił się powtórnie ze śpiewaczką Janiną Gluzińską (ur. 1896, córką profesora medycyny Uniwersytetu Lwowskiego Antoniego Gluzińskiego). W marcu 1931 roku zostało mu przyznane honorowe obywatelstwo Zakopanego. Był osobą towarzyską oraz zamożną; zbierał m.in. dzieła sztuki. Na początku czerwca 1937 roku został członkiem Polskiej Akademii Literatury. W latach 1935–1944 mieszkał w Domu Spółki Terenowej Budowy Tanich Mieszkań przy ul. Grottgera 7/9/9A.
Po wybuchu II wojny światowej, podczas oblężenia Warszawy niemiecka bomba trafiła w budynek, w którym mieszkał, i zniszczyła jego rękopisy oraz zbiory sztuki. Sam Makuszyński ocalał, jednak stracił wszystko, między innymi rękopis "Drugich wakacji szatana", planowanych do wydania w grudniu 1939 r.
Okupację niemiecką przeżył w Warszawie, podczas Powstania Warszawskiego współpracował z prasą powstańczą, potem przez obóz w Pruszkowie dotarł do Krakowa i w listopadzie 1944 roku zamieszkał na stałe w Zakopanem, w willi "Opolanka" przy ul. Tetmajera 15.
Po roku 1945 objęty został przez komunistów zakazem publikacji i poddany szykanom, co – jak sam sądził – związane było ze sprawą jego przyjęcia w 1937 r. do PAL (na miejsce usuniętego w atmosferze skandalu, po oskarżeniach o plagiat Wincentego Rzymowskiego, który bezpośrednio po wojnie pełnił w komunistycznym rządzie funkcję ministra kultury).
W roku 1948 został zadekretowany w polskiej literaturze socrealizm. Makuszyńskiemu udało się już wydać tylko jedną nową książkę "List z tamtego świata", jedynie dzięki istnieniu ostatnich prywatnych wydawnictw.
W Zakopanem żył w zapomnieniu; był jedną z najbardziej rozpoznawalnych postaci minionej epoki – dwudziestolecia międzywojennego. Zajmował niewielkie mieszkanie i żył niedostatnio; żona udzielała lekcji muzyki. Człowiek sukcesu, jeden z najweselszych i najbardziej optymistycznych pisarzy dwudziestolecia międzywojennego zderzył się z nową, bolszewicką, nieprzyjazną rzeczywistością.
Był odsuwany, ponieważ – jak twierdzili ówcześni prominenci – "miał, lub mógł mieć zły wpływ na powojenną wychowywaną na komsomolców ... młodzież!!!".
Zmarł 31 lipca 1953 r. Został pochowany na Cmentarzu Zasłużonych na Pęksowym Brzyzku w Zakopanem.
Gromadząca po nim pamiątki żona, Janina Makuszyńska zmarła w Zakopanem w sierpniu roku 1972. Z zasobów jej kolekcji w roku 1966 powstało Muzeum Kornela Makuszyńskiego w Zakopanem. Kornel Makuszyński jest patronem wielu szkół, a od 1994 roku przyznawana jest Nagroda Literacka im. Kornela Makuszyńskiego.
Cześć Jego Pamięci!
Post Historia Wczoraj i dziś
⬇️
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
#PolishHolokaust