10 marca 1944r. Polskie podziemie przeprowadziło akcje odwetowe w zamieszkanych przez Ukraińców wsiach powiatu hrubieszowskiego.

 10 marca 1944r. Polskie podziemie przeprowadziło akcje odwetowe w zamieszkanych przez Ukraińców wsiach powiatu hrubieszowskiego.

Wieś Sahryń- bastion UPA

                Skrajni nacjonaliści ukraińscy z OUN-UPA już w trakcie II wojny światowej dążyli do oderwania od państwa polskiego części obecnego terytorium kraju. Obecnie także sympatycy nacjonalistów ukraińskich OUN- UPA mają także roszczenia terytorialne odnośnie 17 powiatów wchodzących w skład państwa polskiego ,a które powinny być ich zdaniem w składzie Ukrainy. Jest to 7 powiatów województwa lubelskiego, 1 powiat województwa krakowskiego i 9 rzeszowskiego. W 1931r. spis powszechny wykazał że wg. wyznania: w 17 powiatach ludność rzymsko-katolicka stanowiła 60%, greko-katolicka 17,8%, prawosławna 10,1%, mojżeszowa 10,1%, inni 1,2% a jako język ojczysty podawało język polski 74%, ukraiński 9%, ruski 8,8%, żydowski i hebrajski 7,3%. Część Rusinów nie utożsamiała się z Ukraińcami. Część Polaków była innego wyznania niż rzymsko-katolickie.

Powiat Hrubieszów wg wyznania 1931r. 48,8%rz kat, gr kat. 0,5%, prawosławie 37,8%, mojż. 12,1% , inni 0,8%. Wg języka ojczystego 78,0% polski, 12,5% ukraiński, 2,2% ruski, 6,6% żydowski i hebrajski

Sahryń, wieś w powiecie Hrubieszczowskim, na Lubelszczyźnie, w granicach II, III RP

Sahryń był wsią z ludnością ukraińsko -polską, z przewagą (80% ukraińskich gospodarstw wobec 20% polskich), łącznie liczyła 300 domów

Już od wybuchu II wojny światowej do dnia 10 marca 1944r. wieś Sahryń znana była z mordów ukraińskich na Polakach, a oto przykłady niektórych z nich:

- wrzesień 1939r. tzw. „komitet rewolucyjny” zatrzymał oficera W.P., obrabował go i zamordował;

- 4.10.1943r Ukraińcy zastrzelili komendanta obwodu hrubieszowskiego komendanta AK (o czym nie wiedzieli);

- grudzień 1943r. Modryniec- kolonia , nacjonaliści ukraińscy z Sahrynia zamordowali dwie osoby; - --- 13.02.1944r. Mordyń- bojówki ukraińskich nacjonalistów z Sahrynia w mundurach SS Galizien oraz cywile napadli na młyn mordując 5 osób, w tym Ukraińca, za odmowę współpracy z OUN-UPA;

- marzec 1944r. Ukraińcy zamordowali Polkę (żonę Ukraińca).

Sahryń stanowił bazę wypadową na okoliczne polskie osiedla (na Zamojszczyźnie doszło do morderstw na Polakach m.in. w Turkowicach, Modryńcu, Hopniatynie, Dołbyczowie, Telatynie, Malicach) przed 10marca do Sahrynie przybyli zagrożeni odwetowymi działaniami polskiej partyzantki ukraińscy mieszkańcy m.in. Pasiek, Terebinia, Modrynia.

                W Sahryniu przed 10.03.1944r. mieszkali Polacy. Pododdziały Ukraińskiej Narodowej Samoobrony wymordowały ludność polską we wsiach narodowościowo mieszanych np. w Sahryniu. Ukraińska Narodowa Samoobrona (UNS) była legalną, uznawaną przez Niemców i przez nią wyposażana, stanowiła ekspozyturę UPA.

W. Poliszczuk- „W Sahryniu, pow. hrubieszowskiego dnia 10 marca doszło do jednej z większych walk między siłami OUN-UPA, a polskim podziemiem. Wobec tego iż w toku natarcia sił polskich na tę wieś zginęła pewna ilość ukraińskiej ludności cywilnej, wokół tej bitwy narosło wiele różniących się a nawet sprzecznych ze sobą „twierdzeń”.

Wg. B. Józefki dnia 6 marca 1944roku z 27 WDPAK zameldował się u komendanta obwodu hrubieszowskiego, gdzie dowiedział się że kilka dni wstecz zatrzymano trzech emisariuszy popów, którzy przyszli ze wschodu na ten teren z rozkazami i ulotkami nawołującymi, aby dnia16 marca rozpocząć w południowej części powiatu hrubieszowskiego i tomaszowskiego generalną rzeź (nie wyłączając kobiet, dzieci i starców).

E. Prus- „Wg rozeznania wywiadu AK, oddziały UPA- UNS wyznaczyły dzień 16 marca na generalne uderzenie przeciwko Polakom mieszkającym wzdłuż Bugu w powiecie hrubieszowskim, oraz w południowo-wschodniej części powiatu tomaszowskiego. … Szczególną gorliwość przejawiały kuszcze: sahryński, szychowski, uhrynowski, werbowski i bereściański.” (Witold Hryniewsk, My z Zamojszczyzny, Warszawa 1988).

Jak podaje B. Józefka w tej sytuacji dowództwo AK podjęło decyzję o konieczności zlikwidowania ww. kuszczów (w tym w Sahryniu) i ewakuacji polskiej ludności z tych terenów. Dnia 9/10 marca 1944r. (AK i BCH po ściągnięciu posiłków w sumie 800 partyzantów zaczęło atak ze wszystkich stron na wieś Sahryń . (…) Najdłużej bronili się ukraińscy policjanci, upowcy i z SS Galizien w murowanym, i rzecz można ufortyfikowanym budynku. Oddziały AK i BCH otrzymały rozkaz przypominający żołnierzom o oszczędzeniu ludności cywilnej. Z całą pewnością podczas tych kilkugodzinnych walk o tę po zęby uzbrojoną i zabezpieczoną bunkrami wieś, poległa i ludność cywilna, ale tego, niestety, nie dało się uniknąć (…)”.

Cywilne ofiary walk w Sahryniu były następstwem faktu, że OUN- UNS- UPA miały swe bazy we wsiach, a nie w lasach.

E. Prus „Polska partyzantka w tym czasie miała swoje siedziby w lasach, UPA natomiast we wsiach. Zatem Polacy chcąc rozprawić się z rizunami musieli atakować wsie ukraińskie, co narażało ludność cywilną na wszelkie ofiary.

 

A. Szcześniak i W. Szota- pisze, że „9 marca 1944r.w rejonie Sahrynia doszło do walki między jednostkami nacjonalistów ukraińskich wspieranych przez pododdział SS „Galizien” oraz miejscową policją ukraińską, a oddziałami BCH „Rysia,”, „Błyskawicy”, „Huragana”, „Burzy” wspartych przez miejscowe placówki AK. Walka zakończyła się rozbiciem sił nacjonalistów. Zostali zmuszeni do wycofania się, stracili przy tym ponad 200 zabitych.”

Jewhen Pasternak (Ukrainiec – nacjonalista) – „10 marca 1944r. Polacy ściągnęli większe siły oraz oddział AK w sile 600 żołnierzy napadli na Sahryń, gdzie było tylko 20 osób załogi... Polacy otoczyli wieś i po torturach wymordowali 812 osób- kobiety, dzieci, i starszych wiekiem mężczyzn, bowiem młodzież wyszła razem z samoobroną.” Jednak ten sam autor jak i też inny badacz banderowski Łew Szankowśkyj pisze o istniejącej inwazji UPA z Wołynia na Chełmszczyzne- Zamojszczyznę.

W. Poliszczuk- „W piśmie UDK w Hrubieszczowie do UCK z 11 marca 1944 r. napisano że w Sahryniu był posterunek policji, że w trakcie napadu na kolonie Sahryń orz na wieś Sahryń we wsi było ponad 3tys Ukraińców z okolicznych wsi. Wieś i kolonia spalona, bardzo dużo pobitych Ukraińców ( koło 500).”

Polak W. Hryniewiecki pisze, że „W tym czasie w rejonie Sahrynia koncentrowały się inne oddziały ze zgrupowania ”Wiktora” z powiatu tomaszowskiego. We wczesnych godzinach rannych zgrupowanie zaatakowało silnie ufortyfikowany Sahryń, w którym broniło się 200 członków UPA – UNS oraz 22 policjantów ukraińskich. Nieoczekiwanie walk przedłużyła się do paru godzin. Partyzanci musieli zdobywać poszczególne chałupy przemienione w gniazda oporu. Najdłużej bronił się murowany posterunek ukraiński.”

W.Poliszczuk – „OUN usadowiła swe struktury w postaci oddziałów UPA oraz SKW we wsiach ukraińskich stawiając przed nimi zadania utrzymania terenu w rekach banderowskich. W toku zwalczania tych sił przez siły polskie dochodziło do walk z użyciem broni palnej, w tym maszynowej i właśnie w następstwie usadowienia sił OUN- UPA w zamieszkałych miejscowościach w toku walk dochodziło do niezamierzonego zabójstwa również nie biorący udziału w akcji ludności ukraińskiej, czego nie można było uniknąć. Winę za ten stan rzeczy ponosi kierownictwo OUN-UPA, które zamieszkałe miejscowości uczyniły bazami swych działań i ośrodkami swoich wypadów na ludność polską.”

Przykładem skutków wytworzonych sytuacji była wieś Sahryń. Wg polskich źródeł, zgrupowanie 27 Wołyńskiej Dywizji AK 6 marca 1944r. uzyskało informacje o przygotowaniu przez OUN-UPA na 16 marca 1944r. masowych akcji antypolskich wobec tego postanowiło przeszkodzić im akcją wyprzedającą. Podjęte w dniach 9-10marca 1944r. działania zbrojne przeciwko skupionym we wsiach ukraińskich siłom OUN-UPA doprowadziły do niezamierzonej śmierci ludności ukraińskiej w tymże Sahryniu, której był jednym z ośrodków OUN- UPA na Chełmszczyźnie. Istnieje duża rozbieżność co do ilości ofiar sposób ludności ukraińskiej Sahrynia, ukraińskie źródła nacjonalistyczne podają nawet liczbę 800 ludzi, niewątpliwie zawyżoną do weryfikacji.

Wg P. Zychowicza- „Sahryń polscy partyzanci spalili w ramach tzw. ofensywy przeciwukraińskiej podczas której zniszczono około 20 ukraińskich miejscowości. Jej celem było uprzedzenie spodziewanego ataku UPA na polską ludność. W Sahryniu znajdował się wówczas posterunek ukraińskiej policji pomocniczej, która na początku stawiała na początku Polakom zacięty opór. Według jednej z wersji ( historycy nie są w tej sprawie zgodni) kierujący atakiem porucznik AK Zenon Jachymek ps. Wiktor miał wydać rozkaz oszczędzenia ludności cywilnej Sahrynia. Nie był ona jednak respektowany przez żołnierzy. Zamordowali oni nie tylko mężczyzn, ale również kobiety i dzieci. Zniszczono także cerkiew, a dopalające się zgliszcza Sahrynia zostały splądrowane przez polskich chłopów,”

Bronisław Mielniczek twierdzi wręcz, że: „Jedni podają że zginęło 245 osób, inni że 600 a jeszcze inni że 700-800. Nie liczyłem poległych. Oceniam że nie poległo nawet 245 osób. Gdyby nie przeprowadzono tych akcji to UPA doszłaby do Zamościa dalej paląc i mordując i to jeszcze przed przyjściem Armii Czerwonej w lipcu 1944r.”

Są duże rozbieżności między historykami co do podawanej przez nich liczby ofiar ludności ukraińskiej w Sahryniu. Niektóre źródła podają 150-200,inne nawet powyżej 800 ofiar. Co jest na pewno liczbą zawyżoną. Ustalenie najbardziej wiarygodnej liczby ofiar wymagałoby drobiazgowych badań naukowców wraz z przeprowadzeniem ekshumacji. Polacy już wcześniej chcieli w innym przypadku, chodzi oczywiście o Pawłokomę przeprowadzić ekshumację, ale temu sprzeciwili się Ukraińcy, gdyż prawda mogła być dla nich zbyt niewygodna.

Fragm. Z artykułu S.Woczeji „Czego pragną Kresowianie?”

Polscy historycy są zgodni, że nie można stawiać znaku równości pomiędzy ukraińskimi mordami a polskimi akcjami odwetowymi.

                                           ⬇️

https://dzieje.pl/aktualnosci/prof-motyka-zbrodni-upa-nie-mozna-rownac-z-odwetem-ak

#ToMyjesteśmyPamięcią #PlomienBraterstwa #ПолумяБратерства

#NeverAgain #WeRememberTheFact #ПамятаємоПравду #Reparacje #UkrainianReparationsForPoland #Odszkodowania #CzasZapłatyZaRzeź !!! #Polishholokaust #WW2 #WorldWarTwo #Wołyń #Kresy #UkrainianMurdered #OUN #UPA #UA #Ludobójstwo #Genocidum #Genocide #GenocidumAtrox #UkrainianCrimes #UkrainskieZbrodnie