13 kwietnia 1899 r. urodził się Bolesław Orliński, jeden z najwybitniejszych polskich pilotów wszech czasów.

 

13 kwietnia 1899 r. urodził się Bolesław Orliński, jeden z najwybitniejszych polskich pilotów wszech czasów.

Przyszedł na świat w miejscowości Niwerka leżącej ok. 15 km na południe od Kamieńca Podolskiego. Przez sześć lat uczył się w prywatnej szkole handlowej „Mazinga” w Kamieńcu Podolskim, a następnie 15 maja 1916 r. wstąpił do armii rosyjskiej. Otrzymał przydział do 15. Zapasowego Baonu w m. Winnica koło Kijowa. Służył tam w kompanii wartowniczej jednocześnie kończąc szkołę podoficerską. Następnie w 1917 r. ukończył szkołę podchorążych w Żytomierzu. W grudniu 1917 r. w Mińsku Białoruskim wstąpił do I Korpusu Polskiego gen. Józefa Dowbór-Muśnickiego. Pełnił tam służbę jako zwiadowca konny. Brał udział w zdobywaniu Bobrujska oraz uczestniczył w walkach pod Jasienią. Kiedy 21 maja 1918 r. Niemcy rozbroili I Korpus Polski, Orliński wrócił do Kamieńca Podolskiego w celu kontynuowania nauki. Natychmiast jednak został wcielony do armii Symona Petlury, w której służył jako kawalerzysta. Na przełomie 1918 i 1919 roku uciekł do Polski gdzie 10 stycznia 1919 r. dołączył do 19. Pułku Ułanów Wołyńskich. W wojnie polsko-bolszewickiej walczył od 10 stycznia 1919 r. do 15 marca roku 1920. Z kawalerii, na własną prośbę został przeniesiony do lotnictwa. W 19. Eskadrze Myśliwskiej utworzonej na bazie 162. Eskadry Spadów (Spa 162) Orliński służył na ziemi pełniąc funkcję kierowcy. W celu przeszkolenia lotniczego, 13 września 1920 r. rozpoczął kurs w Niższej Szkole Pilotów w Bydgoszczy, kończąc ją z wyróżnieniem w czerwcu roku 1921. Od 1 listopada 1921 r. kontynuował szkolenie w Wyższej Szkole Pilotów w Grudziądzu. Z powodu wypadku lotniczego (spowodowanego awarią silnika), który miał miejsce podczas lotu egzaminacyjnego Bolesław Orliński został uznany za nieprzydatnego w lotnictwie myśliwskim, przez co otrzymał przydział do jednej z eskadr wywiadowczych 2. Pułku Lotniczego w Krakowie. W dniu 1 stycznia 1922 r. został przeniesiony do 1. Pułku Lotniczego w Warszawie, w którym służył w dywizjonie myśliwskim dowodzonym przez mjr. pil. Jerzego Kossowskiego. Orliński szkolił się w akrobacji lotniczej. W dniu 23 listopada 1922 r. został promowany na podporucznika lotnictwa, zaś 15 lutego roku następnego uzyskał awans na porucznika. W czerwcu 1923 r. powrócił do Wyższej Szkoły Pilotażu w Grudziądzu tym razem jednak już w roli instruktora akrobacji. Zasłynął tam wykonaniem 242 pętli podczas jednego lotu pilotując samolot Morane Saulnier MS.30. Z Grudziądza w dniu 23 maja 1924 r. został przeniesiony do Torunia i znajdującego się tam 4. Pułku Lotniczego. Wkrótce zrezygnował jednak ze służby w lotnictwie wojskowym i 1 sierpnia 1924 r. podjął pracę jako pilot komunikacyjny, pierwotnie we Francusko-Rumuńskiej Spółce Żeglugi Powietrznej - Compagnie Franco-Roumaine de Navigation Aerien, a następnie w Polskiej Linii Lotniczej „Aerolot”. W 1925 zdecydował o powrocie do lotnictwa wojskowego. Z dniem 1 października został pilotem 11. Pułku Lotniczego w Lidzie (późniejszy 5 Pułk Lotniczy). 

Rok 1926 to moment przełomowy dla Bolesława Orlińskiego. Za sprawą Szefa Departamentu Lotnictwa MSWojsk gen. pil. Ludomiła Rayskiego, Orliński otrzymał zadanie wykonania rekordowego przelotu do Tokio. Przelot miał być wykonany na francuskim samolocie Potez XXV. W celu odbioru maszyny Orliński udał się do Paryża, jednak w drodze powrotnej z powodu awarii silnika musiał przymusowo lądować w Czechosłowacji. Ze względu na uszkodzenia konstrukcji Poteza ostatecznie do przelotu wybrano samolot Breguet XIX. W dniu 27 sierpnia 1926 roku załoga w składzie pilot Bolesław Orliński i mechanik Leonard Kubiak wystartowała do rekordowego w historii polskiego lotnictwa przelotu na trasie Warszawa - Tokio - Warszawa. 

Trasa miała długość 22 600 km, i została pokonana przez załogę w czasie 121 godzin i 26 minut. Lot nie odbył się bez komplikacji. W trakcie odlotu z Tokio nastąpiły trudności nawigacyjne spowodowane złymi warunkami atmosferycznymi. Problemy sprawiał też przeciekający zbiornik oleju i to z tego powodu Orliński musiał lądować w Byrce na Syberii. Tam w wyniku bardzo silnego wiatru uszkodzone zostało śmigło i skrzydło Bregueta. Usterki zostały prowizorycznie naprawione - śmigło sklejono i owinięto drutem, zaś dla symetrii odpowiednio skrócono także nieuszkodzony drugi dolny płat samolotu. Rekordowy lot ostatecznie zakończył się sukcesem, a Orliński oraz Kubiak stali się bohaterami narodowymi. Jeszcze w trakcie lotu powrotnego zapadła decyzja o awansowaniu Bolesława Orlińskiego na stopień kapitana lotnictwa. 

Pilot powrócił do swojego pułku w Lidzie i objął dowództwo 113. Eskadry Myśliwskiej. W sierpniu 1927 roku w Zurichu zdobył jedną z nagród na organizowanym tam mityngu lotniczym, następnie po raz drugi zrezygnował ze służby w wojsku. W 1927 r. jako postać rozpoznawalna został zaangażowany do roli pilota - Janka Kuklińskiego w filmie „Orlę”. Od września 1928 do sierpnia 1929 roku był pilotem komunikacyjnym Francusko-Rumuńskich linii lotniczych CIDNA (Compagnie internationale de navigation aérienne). W sierpniu 1929 roku rozpoczął pracę jako pilot doświadczalny w Państwowych Zakładach Lotniczych (PZL) w Warszawie. Do momentu wybuchu II wojny światowej oblatał kilkadziesiąt samolotów tej wytwórni w tym w 1929 roku pierwszy prototyp samolotu PZL P.1, czy w 1939 roku prototyp myśliwca PZL.50. „Jastrząb”. Jako pilot sportowy reprezentujący zakłady PZL, dwukrotnie wziął udział w Międzynarodowych Zawodach Lotniczych Challenge International de Tourisme. Startował w 1930 r. na samolocie PZL.5 oraz w roku 1932 na samolocie PZL.19. Będąc głównym pilotem doświadczalnym zakładów prezentował polskie konstrukcje za granicą. Siedział za sterami samolotu PZL P.1 podczas odbytej w 1930 r. prezentacji w Bukareszcie, a także w tym samym roku zaprezentował na Międzynarodowym Salonie Lotniczym w Paryżu samolot PZL.P.6 (myśliwiec został uznany tam za najlepszą konstrukcję). W 1931 r. Orliński demonstrował P.6 w Stanach Zjednoczonych. Podczas National Air Races w Cleveland jego pokaz zrobił na obecnej publiczności największe wrażenie. Po drodze zdarzyły się jednak także wypadki, z których Orliński na szczęście wyszedł cało. W 1931 r. z powodu awarii musiał skakać ze spadochronem z samolotu PZL P.6. W lipcu 1932 roku uszkodził dwa prototypy samolotu PZL P.8. W 1934 roku Orliński uszkodził prototyp samolotu PZL.24 jednak w tym samym roku ustanowił na tym samolocie również międzynarodowy rekord prędkości dla samolotów z silnikiem gwiazdowym wynoszący 414 km/h. We wrześniu 1934 r. Orliński oblatał pierwszy w historii polskich konstrukcji lotniczych samolot z chowanym podwoziem - PZL.27. Z kolei w roku 1936 od stycznia do lutego prezentował samolot PZL.24 na Węgrzech, w Bułgarii, Grecji i Turcji. 12 marca 1938 r. wykonał pierwszy lot na prototypie samolotu PZL.44 Wicher. W 1938 podczas prób uszkodził samolot PZL.37/III Łoś. W czerwcu 1939 r. Orliński był członkiem komisji zakupowej i razem z nią odwiedził Francję, Holandię i Wielką Brytanię gdzie miał okazję testować samoloty Hawker Hurricane i Supermarine Spitfire. 

Kiedy wybuchła II wojna światowa Orliński został wysłany do Rumunii, gdzie przybyć miały zakupione w Anglii samoloty. Tak się jednak nie stało i lotnik podobnie jak wielu innych przez Jugosławię, Włochy i Francję ostatecznie 7 grudnia 1939 roku dotarł do Wielkiej Brytanii. 

Ze względu na swoje doświadczenie od 1940 do początków 1943 roku służył jako instruktor pilotażu, następnie przeszkolił się bojowo w 51 Operational Training Unit na samolotach De Havilland Mosquito i na krótko trafił do 418. Dywizjonu Bombowego RCAF, skąd wrócił do 51 OTU, a następnie otrzymał przydział do 305. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Wielkopolskiej” im. Marszałka Józefa Piłsudskiego. W dniu 1 sierpnia 1944 r. Orliński został dowódcą dywizjonu przekazując pilotom wiele ze swojego cennego doświadczenia opracowując użyteczne instrukcje dla załóg samolotów De Havilland Mosquito. W dywizjonie wykonał 49 lotów bojowych.

W dniu 31 stycznia 1945 r. przekazał obowiązki dowódcy dywizjonu mjr. pil. Stanisławowi Grodzickiemu i następnie został skierowany do lotnictwa transportowego. W okresie od 5 do 23 marca 1945 r. przeszedł szkolenie w School of Air Transport RAF w Netheravon, a następnie 26 marca 1945 r. objął stanowisko oficera łącznikowego w dowództwie 46. Grupy Transportowej RAF w której pełnił służbę do 22 października 1948 r. kiedy został zdemobilizowany.

 

Po demobilizacji wyjechał do Kapsztadu w Republice Południowej Afryki. Pracował tam jako kierowca. Następnie przeniósł się do Kanady, zamieszkał w Toronto gdzie pracował jako referent zaopatrzenia w wytwórni samolotów De Havilland of Canada. W kwietniu 1967 roku przeszedł na emeryturę ale był aktywny zawodowo do 1980 roku. Bolesław Orliński zmarł 28 lutego 1992 roku. W trakcie swojej kariery został odznaczony między innymi Krzyżem Srebrnym (V klasy) Orderu Wojennego Virtuti Militari i Brytyjskim Zaszczytnym Krzyżem Lotniczym (DFC). W 1990 r. otrzymał Złotą Odznakę Pilota Doświadczalnego nr 1 nadaną przez Klub Pilotów Doświadczalnych w Warszawie.

[Na zdjęciu] Bolesław Orliński sfotografowany tuż po lądowaniu w Warszawie po rekordowym przelocie Warszawa-Tokio-Warszawa którego dokonał wspólnie z mechanikiem Leonardem Kubiakiem w 1926 r. Po prawej od Orlińskiego stoi premier prof. Kazimierz Bartel (ze zdjętym kapeluszem).

Fot. Narodowe Archiwum Cyfrowe, syg. 1-S-1219-2.

Biogram został oparty na publikacjach:

Arct B., Poczet wielkich lotników, Warszawa 1966.

Jędrzejewski J., Polscy piloci doświadczalni, Warszawa 2014.

Zieliński J., 305 Dywizjon Bombowy Ziemi Wielkopolskiej i Lidzkiej im. Marszałka Józefa Piłsudskiego, Warszawa 2004.

https://www.infolotnicze.pl/2013/08/24/boleslaw-orlinski/

Post Lotnictwo i Ludzie.

#Polishholokaust #WW2 #WorldWarTwo #Division303 #Division305 #BattleofBritain #PolishAirForce #Britain #UnitedKingdom #GB #RAF #DistinguishedFlyingCross #BitwaoAnglię #PolishSquadrons #DistinguishedServiceOrder #Division315 #Division316 #Division317