13 lipca 1943 roku Niemcy spacyfikowali wsie Zawada i Laskowiec (58 ofiar) w okręgu białostockim.

 

13 lipca 1943 roku Niemcy spacyfikowali wsie Zawada i Laskowiec (58 ofiar) w okręgu białostockim.

Około godziny 3:00 nad ranem funkcjonariusze SS i żandarmerii otoczyli Zawady. Na widok ten powstało poruszenie, część mieszkańców uciekła lub zdołała się ukryć. W czasie przeczesywania wsi Niemcy zastrzelili trzech uciekających mężczyzn, a jednego ranili. Zatrzymanych Polaków spędzono na wiejski plac. 

Niemcy dysponowali listą osób, które zamierzali aresztować. Na jej podstawie 25 mieszkańców Zawad wyselekcjonowano z tłumu i załadowano do samochodu ciężarowego. W grupie tej znalazły się trzy kobiety i dwanaścioro dzieci poniżej 17. roku życia, w tym dwoje noworodków w wieku zaledwie 4 i 6 dni. Wszystkich zabrano do lasu na tzw. „Łysej Górze”, leżącej w odległości około 7 kilometrów od Zawad. W to samo miejsce przywieziono także 31 Polaków ujętych w czasie obławy we wsi Laskowiec, w tym jedenaście kobiet i ośmioro dzieci w wieku od 2 do 13 lat. Jedna z kobiet była w ciąży. Ofiary prowadzono małymi grupami nad uprzednio wykopany grób i rozstrzeliwano. Masakrę przeżył jedynie Franciszek Duchnowski z Laskowca, który zdołał uciec z miejsca kaźni.

Gospodarstwa, w których mieszkały rodziny rozstrzelanych, zostały obrabowane i zniszczone. Według autorów opracowania Zbrodnie hitlerowskie na wsi polskiej 1939–1945 w Zawadach spalono lub rozebrano 20 budynków.

Sprawcami zbrodni byli esesmani ze specjalnej jednostki Kommando „Müller” oraz żandarmi z posterunków w Zawadach i Rutkach.

Zwłoki ofiar pacyfikacji nie zostały ekshumowane. Po wojnie ich mogiłę oznaczono drewnianym krzyżem.

W 1963 roku z inicjatywy Gromadzkiej Rady Narodowej w Zawadach wzniesiono tam pomnik. Widniał na nim napis o treści:

,, Miejsce uświęcone krwią Polaków walczących o wolność ojczyzny. Tu spoczywają 52 osoby z Laskowca i Zawad zamordowane przez hitlerowców 13.VII.1943 r. – w XIX rocznicę wyzwolenia".

W 2008 roku z inicjatywy wójta gminy Zawady i pracowników tamtejszej biblioteki publicznej miejsce pamięci poddano renowacji. Obecnie na pomniku widnieje napis o treści:

,, Tu spoczywa 52 mieszkańców Laskowca i Zawad zamordowanych przez niemieckich okupantów 13.VII.1943 r. Cześć ich pamięci"

Z relacji zebranych od świadków powstała lista 58 pomordowanych z imienia.

Zawady – las „Łysa Góra” gm. Zawady

13 lipca 1943 roku

Egzekucja w Zawadach była jedną z pierwszych, jakie grupa Müllera wykonała na Ziemi Łomżyńskiej. Jej przebieg był podobny do wszystkich, które były dziełem tej grupy. Niemcy przyjechali z gotową listą w nocy z 12 na 13 lipca 1943 roku. Na rynku w Zawadach zgromadzili tych, których obejmowała lista i odczytując „wyrok”, lokowali skazanych w samochodzie ciężarowym popularnie zwanym w czasie okupacji „budą”. Jednocześnie mieszkańcy wsi Strękowa Góra, pod nadzorem żandarmów, kopali w lesie przy szosie na tzw. „Łysej Górze”, odpowiedni rów. Aresztowanych w Zawadach i Laskowcu przewieziono do lasu i tutaj dokonano egzekucji przez rozstrzelanie. Według relacji, jaką otrzymałem od proboszcza parafii Zawady, ks. Mirosława Orłowskiego, spośród skazanych w Zawadach uratowała się rodzina Wacława Remiszewskiego, który wiedząc, że jest na liście, wysłał rodzinę daleko w pole, a sam ukrył się w pobliżu domu. Jednak wytropił go pies policyjny. Został rozstrzelany pod pozorem dokonywania nielegalnego uboju (był z zawodu rzeźnikiem).

Według tej samej relacji, potwierdzonej przez mieszkańców wsi Laskowiec, a także późniejszą (już po opublikowaniu pierwszego wydania tej książki) korespondencją ze znajomymi p. Duchnowskiego, uratował się uciekając znad dołu w lesie mieszkaniec Laskowca – Franciszek Duchnowski.3

Na „Łysej Górze”.zginęli:1

Ze wsi Zawady:

1. Baranowski Aleksander, lat 45 – rolnik

2. Bartnicki Szymon, lat 26 – rolnik

3. Dawidko Stanisław, lat 17

4. Dziczek Wacław, lat 25 – rolnik

5. Feręc Stanisław, lat 18

6. Jankowska Aniela, lat 14

7. Jankowska Janina, lat 45 – rolniczka

8. Jankowski Jan, lat 8

9. Jankowski Mieczysław, lat 12

10. Jankowski Stanisław, lat 27 – rolnik

11. Jankowski Wacław, lat 16

12. Jankowski Wacław, lat 50 – rolnik

13. Jankowski (brak imienia) – 4 dni

14. Okuła Henryk, lat 19 – z Łopuchowa

15. Remiszewski Wacław ur. w 1893 r. w Łomży, rzeźnik-masarz – przed wojną właściciel

warsztatu masarskiego w Zawadach

16. Sikorski Antoni, lat 50 – rolnik

17. Sikorska Bronisława, lat 45 – rolniczka

18. Sikorski Emeryk, lat 8

19. Sikorska Maria, lat 6

20. Sikorski Mieczysław, lat 2

21. Traks Jan, lat45 – rolnik

22. Wilczewski Stefan, lat 40 – rolnik

23. Wileńska Barbara, lat 8

24. Wileński Bolesław, lat 40

25. Wileński Lech, lat 10

26. Wileńska Maria, lat 34 – rolniczka

27. Wileński Wacław, 6 dni

28. Wiśniewski Stefan, lat 16

Ze wsi Laskowiec:

29. Dąbrowska Aleksandra, lat 50 – rolniczka

30. Dąbrowska Celina, lat 12

31. Dąbrowska Czesława, lat 12

32. Dąbrowska Jadwiga, lat 19

33. Dąbrowski Jan, lat 2

34. Dąbrowska Katarzyna, lat 66 – rolniczka

35. Dąbrowska Marianna, lat 27 – rolniczka

36. Dąbrowski Stanisław, lat 28 – rolnik

37. Dąbrowska Teofila, lat 29 – rolniczka

38. Duchnowska Aleksandra, lat 47 – rolniczka

39. Duchnowski Bolesław, lat 20

40. Duchnowska Halina, lat 20

41. Duchnowski Mieczysław, lat 18

42. Duchnowski Nikodem, lat 65 – rolnik

43. Kozłowska Marianna, lat 35 – rolniczka

44. Kulesza Teodor, lat 80 – rolnik

45. Mocarski Andrzej, lat 60 – rolnik

46. Mocarska Bronisława, lat 50 – rolniczka

47. Mocarska Bronisława, lat 57- rolniczka

48. Mocarska Franciszka, lat 2

49. Mocarska Genowefa, lat 13

50. Mocarski Jan, lat 36 – rolnik

51. Mocarski Jan, lat 70 – rolnik

52. Mocarski Jan, lat 43 – rolnik

53. Mocarski Julian, lat 31 – rolnik

54. Mocarska Henryka, lat 13

55. Mocarska Marianna, lat 9

56. Supiński Bolesław, lat 43 – rolnik

57. Supińska Emilia, lat 43 – rolniczka

58. Supiński Stanisław, lat 8

                                       ⬇️

https://historialomzy.pl/czarne-lata-na-lomzynskiej-ziemi-rozdzial-ii-16/

Z linku pochodzi również zdjęcie. 

#Polishholokaust #GermanDeathCamps #StratyWojenne #NiemieckieZbrodnie #DeutscheVerbrechen #GermanCrimes #WW2 #WorldWarTwo #ReparationsForPoland