18 kwietnia 1888 roku w Wołuczy urodziła się polska pedagog, profesor, twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce - Maria Grzegorzewska (zm. 7 maja 1967 roku w Warszawie).

 

18 kwietnia 1888 roku w Wołuczy urodziła się polska pedagog, profesor, twórczyni pedagogiki specjalnej w Polsce - Maria Grzegorzewska (zm. 7 maja 1967 roku w Warszawie).

Rodzice Marii Grzegorzewskiej dzierżawili majątek w dawnym województwie rawskim. Oddano ją na pensję do Warszawy, następnie uczęszczała do szkoły prywatnej, którą ukończyła w roku 1907.

Po kursie przygotowawczym wstąpiła na studia (praca w tajnych kompletach), właściwe studia rozpoczęła w 1909 na wydziale przyrodniczym Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Zarabiała na utrzymanie udzielając korepetycji i nauk w prywatnych domach. Z powodu choroby przerwała studia i wyjechała do Zakopanego, a następnie do Włoch. Wstąpiła na Międzynarodowy Fakultet Pedagogiczny w Brukseli (1913), zaprzyjaźniła się z Józefą Joteyko, Edwardem Claparedem i Owidiuszem Decrolym. Wpłynęło to na jej poglądy pedagogiczne. 

W 1914 była w Warszawie – wybuch I wojny światowej uniemożliwił jej wyjazd do Brukseli, przedostała się jednak do Londynu i tam kontynuowała studia. Następnie studiowała psychologię na Sorbonie, gdzie w 1916 uzyskała tytuł doktora filozofii za rozprawę "Studium na temat rozwoju uczuć estetycznych – badania z zakresu estetyki eksperymentalnej przeprowadzone wśród uczniów szkół brukselskich".

Po doktoracie zdecydowała się na pracę z osobami niepełnosprawnymi i została nauczycielką w jednej z paryskich szkół dzieci opóźnionych w rozwoju. Mimo powodzenia postanowiła wrócić do Polski.

Od 1919 pracowała w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego zajmując się sprawami szkolnictwa specjalnego, popularyzowała ten rodzaj szkół, zakładała takie szkoły, a także powołała kurs seminaryjny dla nauczycieli tych szkół. W roku 1922 przekształciła kurs w Państwowy Instytut Pedagogiki Specjalnej i została jego dyrektorką. Funkcję tę pełniła do końca życia, trzymając się hasła Instytutu:

„Nie ma kaleki – jest człowiek”. 

Opracowała metodę rewalidacyjną i spopularyzowała ją. Nauczyciele studiujący w Instytucie mieli już za sobą pracę w zawodzie nauczyciela, a do pracy magisterskiej badali dane problemy (łączenie teorii z praktyką).

W 1930 otworzyła Państwowy Instytut Nauczycielski i prowadziła go do 1935 roku wraz z Władysławem Radwanem. Warunkiem przyjęcia do Instytutu była praca nauczycielska, ukończony wyższy kurs nauczycielski, „twórczy stosunek do pracy” oraz przedstawienie opisu własnych doświadczeń kandydata. Studia trwały 3 lata. W ciągu 5 lat Instytut wykształcił 178 nauczycieli. Program zawierał:

-przedmioty dające podstawę naukowa pracy pedagogicznej (filozofia, pedagogika, psychologia, socjologia, ekonomia, prawo, higiena, higiena społeczna);

-przedmioty związane z praktyką (głównie seminaria);

-przedmioty o kulturze i estetyce plus lektorat języka obcego (francuski, angielski lub niemiecki).

W kadrze nauczycielskiej znalazł się m.in. Janusz Korczak. W 1935 Grzegorzewska została odwołana ze stanowiska dyrektorki Instytutu, a wtedy wraz z nią z PIN odeszli Janusz Korczak, Władysław Radwan, Henryk Elzenberg, Bogdan Suchodolski, Jerzy Zawieyski.

W okresie wojny i okupacji niemieckiej Maria Grzegorzewska pracowała w szkole specjalnej nr 177 w Warszawie jako nauczycielka. Chorowała na serce, mimo to brała udział w tajnej działalności oświatowej Delegatury Rządu Londyńskiego na Kraj, pracując nad kształceniem nauczycieli. Prowadziła roczne studium kształcące nauczycieli, działała w konspiracji (kolportaż broni), udzielała pomocy Żydom, brała udział w Powstaniu Warszawskim w służbie sanitarnej.

W czasie Powstania spłonął jej dom i prace wielu jej uczniów, ponadto spaliły się jej prace „Psychologia niewidomych” (1930) i „Osobowość nauczyciela” – nie udało się ich odtworzyć.

Po wojnie wróciła do problemu edukacji nauczycielskiej w 3 cyklach „Listów do młodego nauczyciela” (cele zawodu nauczyciela i społeczne znaczenie jego pracy). Zawarła w nich charakterystykę nauczycielskiej osobowości, nawiązując do Władysława Dawida i Stefana Szumana.

Po wojnie kierowała Instytutem Pedagogiki Specjalnej. W latach 1958-1960 była profesorem w Katedrze Pedagogiki Specjalnej UW, pierwszej uniwersyteckiej katedrze pedagogiki specjalnej w Polsce. W 1960 choroba serca zmusiła ją do oddania kierownictwa zastępczyni Janinie Doroszewskiej.

Zmarła 7 maja 1967 roku na atak serca.

Post Historia Wczoraj i dziś 

Cześć Jej Pamięci!