⬛ Zburzenie Warszawy po Powstaniu Warszawskim
25 października 1944 r. Niemcy starannie spalili – od piwnic, piętro po piętrze – gmach Biblioteki Ordynacji Krasińskich przy ulicy Okólnik, a w nim starodruki i największy w Polsce zbiór rękopisów, stanowiący główną podstawę źródłową historii polskiej. Był to element celowej akcji niszczenia przez Niemców Warszawy.
9 października 1944 roku Reichsführer-SS Heinrich Himmler wydał rozkaz zburzenia Warszawy. Niemcy nigdy nie zamierzali dotrzymać, złożonej 2 października, po kapitulacji Powstania Warszawskiego, obietnicy oszczędzenia ocalałych po walkach powstańczych zabudowań stolicy ze „szczególnym uwzględnieniem obiektów o dużej wartości historycznej, kulturalnej lub duchowej”.
Była to cyniczna gra z wykrwawionym miastem. W kwaterze polowej w Prusach Wschodnich, 9 października, Himmler powiedział: „Miasto ma całkowicie zniknąć z powierzchni ziemi i służyć jedynie jako punkt przeładunkowy dla transportu Wehrmachtu. Kamień na kamieniu nie powinien pozostać. Wszystkie budynki należy zburzyć aż do fundamentów. Pozostaną tylko urządzenia techniczne i budynki kolei żelaznych”.
Z chirurgiczną precyzją już w czasie Powstania Warszawskiego Niemcy burzyli miasto. Przyczynili się do ogromnych zniszczeń zabudowy miejskiej: Stare Miasto zostało zrównane z ziemią, wysadzono Zamek Królewski, kolumnę Zygmunta, palono bezcenne zbiory zgromadzone w stołecznych bibliotekach i archiwach, zniszczono obiekty strategiczne pod względem politycznym i gospodarczym, palono fabryki i zakłady produkcyjne. Miała też miejsce zakrojona na szeroką skalę grabież mienia i dóbr kultury.
To wszystko było tylko preludium do zniszczeń, jakich dokonały od 9 października 1944 r. do stycznia 1945 r. saperskie oddziały niszczycielskie policji (tzw. Technische Nothilfe) pod dowództwem SS-Gruppenführera Willego Schmelchera.
Największych zniszczeń dokonały oddziały majora Schutzpolizei Einheita Sarnowa. Opróżniały budynki, podpalane następnie przez tzw. Brandkommando i wysadzane przez Sprengkommando. Niszczono wszystkie obiekty niezbędne do normalnego funkcjonowania miasta: Stację Pomp Rzecznych, elektrownię na Powiślu, gazownię, elektrownię tramwajową, Dworzec Główny i Dworzec Pocztowy, lotnisko na Okęciu. Autobusy i tramwaje zniszczono lub wywieziono do Niemiec, czołgi wyrywały przewody telegraficzne.
Naród żyje tak długo, jak długo żyją dzieła jego kultury – tak mówili wówczas Niemcy. I, zgodnie z tym hasłem, ze szczególną zaciekłością, dewastowali i niszczyli miejsca szczególne dla polskiej historii, kultury i tradycji: zabytki, kościoły i obiekty kultu religijnego, archiwa, biblioteki, muzea i pomniki.
Zacierano wszelkie ślady polskości. Niemcy unicestwili niemal wszystkie zbiory specjalne Biblioteki Narodowej i innych stołecznych bibliotek zdeponowane w Bibliotece Ordynacji Krasińskich przy ul. Okólnik 9. Zagładzie uległ wówczas największy zbiór rękopisów i starodruków zgromadzony w naszym kraju: 100 tysięcy starodruków, 50 tysięcy rękopisów, niemal 2000 inkunabułów. Dziś na stronie internetowej Biblioteki polona.pl znajduje się symboliczna urna z popiołami rękopisów i starodruków spalonych przez wojsko niemieckie po upadku Powstania Warszawskiego. Urna przechowywana jest w Sali Wilanowskiej Pałacu Rzeczypospolitej.
Spalono również Archiwum Miejskie, niszcząc wszystkie zgromadzone tam zbiory, i Archiwum Akt Nowych, gdzie ocalało tylko 5 procent archiwaliów. Z zaciekłością palono kościoły, m.in. katedrę św. Jana i znajdujący się obok kościół oo. Jezuitów, kościół oo. Paulinów, oo. Augustianów, oo. Reformatorów, kościół św. Aleksandra na placu Trzech Krzyży. Niemieckie oddziały saperskie wysadziły w powietrze pałac Saski i pałac Brühla. Spalono Bibliotekę Główną Politechniki Warszawskiej, Archiwum Kurii Metropolitalnej Warszawskiej, pałac w Łazienkach.
Wkroczenie Armii Czerwonej do Warszawy „ocaliło” przed wysadzeniem ruiny Opery oraz kościoły: Wizytek, Karmelitów, oo. Bernardynów i Belweder. Nie ocaliło ich jednak przed dewastacją. Do 12 października 1944 r. koordynatorem niszczenia Warszawy („Akcji zniszczeń opóźniających i ewakuacji ludności, sprzętu i materiałów”) był Harry von Craushaar, następnie dewastację polskiej stolicy nadzorował SS-Oberführer Paul Otto Geibel, dowódca SS i Policji na dystrykt warszawski.
Warszawa była najbardziej zniszczonym miastem w czasie II wojny światowej: zniszczeniu uległo od 60 do 80% tkanki miejskiej. Większości zniszczeń nie da się usprawiedliwić działalnością wojenną.
Tekst na podstawie: Agnieszka Wygoda / Archiwum
🔎 Czytaj więcej w artykule „Miasto skazane na śmierć”;
🔎 Dowiedz się więcej o wojennych losach Zamku Królewskiego:
Post IPN
#Polishholokaust #GermanDeathCamps #StratyWojenne #NiemieckieZbrodnie #DeutscheVerbrechen #GermanCrimes #WW2 #WorldWarTwo #ReparationsForPoland #MadeInGermany #ToMyjesteśmyPamięcią #EuropeanUnion #Werhmacht #SS #derDeutschenKultur #Warszawa
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
#PolishHolokaust