8 lipca 1945 roku w rejonie kolonii Ogóły na terenie Puszczy Knyszyńskiej rozegrana została jedna z największych bitew partyzanckich w dziejach Powstania Antykomunistycznego. Łącznie zaangażowanych było blisko tysiąc walczących po obu stronach, przy czym siły komunistyczne wspierane były przez artylerię, broń pancerną i rozpoznanie lotnicze.

 

8 lipca 1945 roku w rejonie kolonii Ogóły na terenie Puszczy Knyszyńskiej rozegrana została jedna z największych bitew partyzanckich w dziejach Powstania Antykomunistycznego. Łącznie zaangażowanych było blisko tysiąc walczących po obu stronach, przy czym siły komunistyczne wspierane były przez artylerię, broń pancerną i rozpoznanie lotnicze.

Poszczególne pododdziały Zgrupowania "Piotrków" kwaterowały na obozowiskach leśnych położonych na terenie Puszczy Knyszyńskiej w pobliżu Czarnej Wsi oraz Supraśla. Były to leśne uroczyska oraz gajówki, m.in. Wyspa Konrada, Trzy Źródła, Stary Majdan oraz Zacisze. Jako miejsce zakwaterowania służyły wówczas szałasy, prowizoryczne namioty oraz zabudowania gospodarcze gajówek. Przy pododdziałach Zgrupowania przebywał przewodnik Rejonu „F” Armii Krajowej Obywatelskiej mjr Aleksander Rybnik „Jerzy”, „Dziki”, który podczas swej obecności dowodził całością sił osobiście.

Działalność militarna Zgrupowania „Piotrków” koncentrowała się na terenie ówczesnego powiatu białostockiego. Początkowo niemal wyłącznie rozbijano okoliczne posterunki MO i ochrony kolejowej, rozbrajano grupy kontyngentowe złożone z funkcjonariuszy milicji i żołnierzy „ludowego” WP oraz atakowano patrole Armii Czerwonej. Rozbijanie posterunków MO połączone było z likwidacją urzędów gminnych, gdzie niszczono dokumentację kontyngentową, podatkową i poborową. W późniejszym okresie coraz częściej dochodziło do starć z oddziałami sowieckich wojsk NKWD oraz „ludowego” WP. Przez cały czas przeprowadzano ponadto akcje wymierzone we współpracowników NKWD i UB oraz przestępców pospolitych. Tylko w czerwcu 1945 r. zlikwidowano 93 osoby oraz zastosowano karę chłosty w 341 przypadkach.

Utworzone do walki z podziemiem wiosną 1945 r. komunistyczne jednostki KBW były jeszcze zbyt słabe by samodzielnie przeprowadzać operacje militarne, dlatego też praktycznie wszystkie akcje przeciwpartyzanckie były wówczas realizowane przez sowieckie wojska NKWD. W czerwcu 1945 r. do walki z oddziałami partyzanckimi włączyły się liniowe jednostki „ludowego” WP, ściągnięte po zakończeniu działań wojennych prosto z frontu. W walce z partyzantką niepodległościową strona komunistyczna używała broni pancernej, artylerii a nawet lotnictwa. 

Latem 1945 r. w Puszczy Knyszyńskiej rozegrana została największa, biorąc pod uwagę liczebność zaangażowanych sił po obu stronach, bitwa partyzancka na Białostocczyźnie.

W niedzielę 8 lipca 1945 r. o godz. 13:30 jedno z obozowisk Zgrupowania „Piotrków” położone w rejonie Ogół, w którym przebywało wówczas blisko 180 żołnierzy podziemia, zostało zaatakowane przez grupę operacyjną PUBP w Białymstoku wspartą pododdziałami 1. pp 1. DP im. Tadeusza Kościuszki (łącznie około 400 ludzi). Strona atakująca użyła w walce artylerii oraz lotnictwa. Przeciwnikowi nie udało się uzyskać efektu zaskoczenia i rozwijające się natarcie zostało powstrzymane siłami plutonu żandarmerii oraz plutonu kawalerii. Do walki stopniowo włączały się elementy 2 kompanii 42. pp, jednak wobec znacznej przewagi sił przeciwnika Zgrupowanie zmuszone zostało do odwrotu. Wprawdzie obozowisko, wraz z taborem i kuchnią, wpadło w ręce przeciwnika, jednak partyzantom udało się wycofać pod ogniem artylerii ponosząc przy tym minimalne straty. 

Odbito wówczas z rąk przeciwnika 10 aresztowanych oraz wzięto 9 jeńców. Podczas dwugodzinnej walki zginęło 2 żołnierzy AKO: kpr. NN „Mściwy” oraz strz. Tadeusz Dresler „Wężyk”, a 3 trafiło do niewoli (we wspomnieniach oraz literaturze pojawia się również trzeci zabity – strz. NN „Wrzos”; sprawa pozostaje nierozstrzygnięta). Przeciwnik stracił natomiast co najmniej 3 zabitych żołnierzy, zginęli: zastępca dowódcy pułku ds. polityczno-wychowawczych kpt. Eugeniusz Oksanicz, ppor. Władysław Bartel oraz kpr. Jan Pochwatka.

Pomimo odniesionej porażki strona komunistyczna w oparciu o sfałszowane meldunki wykreowała za pomocą aparatu propagandowego obraz zwycięskiej bitwy. Jeszcze w latach 80. XX w. w literaturze poświęconej tzw. „utrwalaniu władzy ludowej” można było spotkać informacje, że „banda”, jak to wówczas określano oddziały partyzanckie Podziemia Niepodległościowego, straciła w walce 43 zabitych, 25 wziętych do niewoli, 1 ckm, 5 rkm, 2 automaty oraz 6 kb. Jednocześnie w histerycznym tonie szkalowano Podziemie Niepodległościowe nazywając je w prasie i ulotkach „zbirami faszystowskimi”, „ludźmi bez żadnej ideologii”, „zbiorem mętów reakcyjnych”, „volksdojczami”, „pospolitymi zbrodniarzami” oraz „wrzodami na zdrowym organizmie społeczeństwa”.

Dowódca Zgrupowania „Piotrków” por./kpt. Hieronim Piotrowski „Jur” zginął 16 stycznia 1947 r. w Brzuzie (pow. Węgrów) w walce z grupą operacyjną UB–KBW. Przewodnik Rejonu „F” (białostockiego) AKO mjr/ppłk Aleksander Rybnik został zatrzymany przez UB w kwietniu 1946 r. i skazany przez WSR w Białymstoku na karę śmierci – wyrok wykonano 11 września 1946 r. 

Wieczna Chwała Polskim Bohaterom!

Na fot.: Mjr Aleksander Rybnik "Jerzy i kpt. Hieronim Piotrowski "Jur".