22 maja 1964r. w Casablance zmarł gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski herbu "Trąby"- Komendant Główny Służby Zwycięstwu Polsce; po powstaniu Związku Walki Zbrojnej komendant obszaru obejmującego okupację sowiecką; jeden z twórców Podziemnego Państwa Polskiego.

 

22 maja 1964r. w Casablance zmarł gen. Michał Karaszewicz-Tokarzewski herbu "Trąby"- Komendant Główny Służby Zwycięstwu Polsce; po powstaniu Związku Walki Zbrojnej komendant obszaru obejmującego okupację sowiecką; jeden z twórców Podziemnego Państwa Polskiego. Urodził się 5 stycznia 1893 roku we Lwowie. Był synem Bolesława Tokarzewskiego i Heleny z domu Lerch de Lerchensfeld. Wychowywany był przez matkę i ciotki. Ukończył gimnazjum w Drohobyczu. Podczas demonstracji w dniu wyborów do parlamentu austro-węgierskiego 19 czerwca 1911 roku został ciężko ranny, kiedy jeden z żołnierzy tłumiących zamieszki, przeszył mu pierś bagnetem. W roku 1913 roku rozpoczął studia na Wydziale Prawa i Umiejętności Politycznych Uniwersytetu Franciszkańskiego we Lwowie, kontynuowane później na Wydziale Medycznym Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie. 

W czasie studiów związał się z ruchem socjalistycznym. Działał w organizacjach niepodległościowych Józefa Piłsudskiego. Był członkiem Polskiej Partii Socjalistycznej-Frakcji Rewolucyjnej. Należał do Związku Walki Czynnej i Związku Strzeleckiego. Był dowódcą oddziałów Towarzystwa „Strzelec” w Drohobyczu i Samborze oraz inspektorem Okręgu Krakowskiego ZS, w ramach którego odbył latem 1913 roku elitarny kurs oficerski w Stróży koło Limanowej za co otrzymał prawo noszenia odznaki Parasola. 

Przed I wojną światową, jako obywatel Austro-Węgier, został wcielony do armii, w której ukończył kurs oficerów rezerwy.

W sierpniu 1914 roku wstąpił do Legionów Polskich, dowodząc kolejno V, a następnie II batalionem 5. pułku piechoty, III batalionem 6. pułku piechoty, następnie objął dowodzenie 5. pułkiem piechoty. 24 października 1914 roku został ciężko ranny podczas bitwy pod Laskami-Anielinem. W 1915 roku Piłsudski awansował go do stopnia majora. W czasie kryzysu przysięgowego został na krótko internowany, później (pozostając w konspiracji) działał w strukturach Polskiej Organizacji Wojskowej (POW), m.in. w Lublinie, a następnie na terenie Ukrainy i Białorusi, gdzie za swoją działalność m.in. w Moskwie był 3-krotnie aresztowany przez władze bolszewickie. Zwolnienia zawdzięczał kontaktom Kazimierza Pużaka, kierującego pracami PPS na terenie zrewolucjonizowanej Rosji. 

W 1918 roku Tokarzewski ponownie objął dowodzenie 5. pułku piechoty Legionów i w grupie operacyjnej dowodzonej przez płk. Juliana Stachiewicza wspomógł oddziały polskie walczące z Ukraińcami o Przemyśl, a 19 listopada 1918 roku zorganizował odsiecz dla walczącego Lwowa, która zaważyła na utrzymaniu miasta. Przybył do Lwowa z odsieczą 20 listopada 1918 roku. Po zdobyciu Lwowa dowodził do początku 1919 roku oddziałami polskimi walczącymi na południe od miasta (w czerwcu roku 1919 został awansowany do stopnia pułkownika).

W czasie wojny polsko-bolszewickiej w kwietniu 1919 roku brał udział w tzw. "wyprawie wileńskiej", w czasie której dowodził brygadą w 1. Dywizji Piechoty Legionów; następnie został zastępcą inspektora i szefem Departamentu I Piechoty M.S.Wojsk., w 1924 roku uzyskał nominację na dowódcę 19. Dywizji Piechoty w Wilnie. 1 grudnia 1924 roku Prezydent RP Stanisław Wojciechowski na wniosek Ministra Spraw Wojskowych gen. dyw. Władysława Sikorskiego awansował go na generała brygady ze starszeństwem z dniem 15 sierpnia 1924 roku i 19. lokatą w korpusie generałów. Nominację uzyskał jako jeden z najmłodszych w Wojsku Polskim. Był bardzo wysoko oceniany przez Piłsudskiego, który w 1925 roku sugerując prezydentowi Stanisławowi Wojciechowskiemu obsadę teki ministra spraw wojskowych, wymienił Karaszewicza-Tokarzewskiego obok generała Lucjana Żeligowskiego, Leona Berbeckiego i Leonarda Skierskiego. W czasie przewrotu majowego 1926 roku opowiedział się po stronie zamachowców. 17 marca 1927 roku został zwolniony ze stanowiska dowódcy dywizji i mianowany szefem Biura Personalnego Ministerstwa Spraw Wojskowych i przewodniczącym Oficerskiego Trybunału Orzekającego.

21 marca 1929 roku został mianowany dowódcą 25. Dywizji Piechoty z miejscem postoju dowództwa w Kaliszu. W listopadzie roku 1935 został dowódcą Okręgu Korpusu Nr III w Grodnie. 3 sierpnia 1936 roku Prezydent RP mianował go dowódcą Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W 1938 roku został dowódcą Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu. Na tym stanowisku pozostawał do 11 września 1939 roku.

W ramach obchodów 20-lecia Obrony Lwowa otrzymał tytuł członka honorowego Związku Obrońców Lwowa, a 20 listopada 1938 roku jego imieniem nazwano jedną z ulic we Lwowie oraz publicznej szkole publicznej we Lwowie-Bogdanówce nadano imię „Odsieczy Lwowa grupy ppłk. Michała Karaszewicza-Tokarzewskiego”. 19 listopada 1938 roku otrzymał tytuł honorowego obywatela miasta Drohobycza. 

Podczas wojny obronnej od 11 września 1939 roku dowodził grupą operacyjną swojego imienia (15. i 27. DP) w składzie Armii „Pomorze” i wraz z nią uczestniczył w bitwie nad Bzurą. Po kapitulacji Warszawy, 27 września 1939 generał stanął na czele organizacji wojskowej – Służby Zwycięstwu Polski, która była pierwszą organizacją konspiracyjną w okupowanej Polsce. Po utworzeniu Związku Walki Zbrojnej – ZWZ został komendantem Obszaru nr 3 Lwów. 

W marcu 1940 został aresztowany przez funkcjonariuszy NKWD podczas próby przekroczenia z dokumentami na nazwisko Tadeusz Mirowy niemiecko-sowieckiej linii demarkacyjnej na terenie okupowanej Polski. Niezidentyfikowany trafił do łagru pod Workutą, a po odkryciu jego prawdziwej tożsamości do więzienia NKWD na Łubiance. Po tym, jak został zwolniony w sierpniu 1941, podjął służbę w Armii Polskiej w ZSRS jako dowódca 6. Dywizji Piechoty „Lwów”.

16 marca 1943 roku został zastępcą dowódcy Armii Polskiej na Wschodzie, generała dywizji Władysława Andersa. Obowiązki zastępcy dowódcy armii łączył z funkcją dowódcy Jednostek Wojskowych na Środkowym Wschodzie, a od sierpnia 1944 – dowódcy III Korpusu Polskiego. Generał Sikorski w trakcie swojej ostatniej podróży do oddziałów polskich na Bliskim Wschodzie zakończonej śmiercią w Gibraltarze rozważał odwołanie Tokarzewskiego z pełnionych funkcji i przeniesienie go do Londynu w związku z jego opozycją wobec polityki Sikorskiego. Od grudnia 1944 do sierpnia 1946 pozostawał w dyspozycji Ministra Obrony Narodowej, zajmując się „sprawami specjalnymi”.

Po zakończeniu działań wojennych do 31 grudnia 1946 roku przebywał w Dowództwie 2. Korpusu Polskiego, a następnie Polskiego Korpusu Przysposobienia i Rozmieszczenia. Pozostał na emigracji w Wielkiej Brytanii, biorąc czynny udział w życiu polskiej emigracji, wygłaszając liczne odczyty, między innymi na temat początków tworzenia Armii Krajowej. Pracował też zawodowo jako robotnik w fabryce sprzętu radiowego. Od 1954 roku był Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych i ministrem obrony narodowej w rządzie Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie. 

Zmarł 22 maja 1964 roku w Casablance, gdzie przebywał na leczeniu. Pierwotnie został pochowany na cmentarzu Saint-Sauveur-des-Monts w prowincji Quebec w Kanadzie. We wrześniu 1992 urna z jego prochami została przeniesiona z Brompton Cemetery w Londynie na Cmentarz Powązkowski w Warszawie. 

Post Historia Wczoraj i dziś. 

Cześć Jego Pamięci!