Polecenie przeniesienia obozu koncentracyjnego także na teren getta warszawskiego zawarte było już w rozkazie Himmlera z 16.II.1943. Wykonując ten rozkaz, bezpośrednio po zdławieniu powstania w getcie w kwietniu-maju 1943 przystąpiono do urządzania obozu koncentracyjnego w części dawnego więzienia wojskowego przy ul. Gęsiej 24, gdzie od jesieni 1942 mieścił się już tzw. "wychowawczy obóz pracy" ["Arbeitserziehungslager"]. Jednak pomieszczenia dawnego więzienia wojskowego na potrzeby obozu koncentracyjnego okazały się niewystarczające. Wobec tego włączono do niego więzienie Pawiak, rozbudowując równocześnie nowe obiekty i baraki obozowe.
Świadek Henryk Wasser wspomina:
"[...] po 19 kwietnia 1943 przebudowano i zabudowano bloki i place na omawianym odcinku ul. Gęsiej, tak że wszystkie budynki stanowiły jeden wielki kompleks obozu koncentracyjnego «Gęsiówka»".
więcej>>>http://abelikain.blogspot.com/2013/08/kl-warschau-prawdziwa-przyczyna.html?view=classic
więcej>>>http://abelikain.blogspot.com/2013/08/kl-warschau-prawdziwa-przyczyna.html?view=classic
Dowódca SS i Policji na Dystrykt Warszawski SS-Brigadeführer und Generalmajor der Polizei Jürgen Stroop, w raporcie z 16 maja 1943 o ostatecznej likwidacji powstania w getcie warszawskim, zaproponował przekształcenie więzienia Pawiak przy ul. Dzielnej 24/26 w tym getcie w obóz koncentracyjny. 11 czerwca 1943 Heinrich Himmler skierował rozkaz do SS-Oberguppenführera Oswalda Pohla - szefa SS-WVHA - polecający przekształcenie więzienia Pawiak w obóz koncentracyjny. Rozkaz został wykonany. Pohl w meldunku z 23 lipca 1943 zawiadomił Himmlera o utworzeniu w byłym getcie nowego obozu koncentracyjnego.
Baraki w "Gęsiówce".
|
Utworzono dwa nowe Lagry:
- pierwszy pomiędzy ulicami: Wołyńską, Ostrowską, Glinianą i Zamenhofa wzdłuż ul. Gęsiej. Rozpoczął on funkcjonowanie z dniem 19 lipca 1943.
- drugi Lager zainstalowano przy ul. Bonifraterskiej. Uruchomiono go z dniem 15 sierpnia 1943. Po tej dacie w dalszym ciągu trwała rozbudowa obiektów obozowych. Technicznym budowniczym obozu na terenie byłego getta był SS-Gruppenführer inż. Kammler z SS-WVHA. Z jego raportów przesyłanych do Pohla i Himmlera wynika, że pod obóz w getcie przeznaczono teren o powierzchni 50 ha. Główną siłę fizyczną przy rozbudowie obozu stanowili więźniowie obcokrajowcy [w tym Żydzi], dostarczeni przez SS-WVHA z obozów koncentracyjnych spoza Warszawy. W opisie kartograficznym opracowanym przez Przedsiębiorstwo Geodezyjno-Kartograficzne w Warszawie na podstawie zdjęć lotniczych wykonanych w 1945, stwierdzono, że na terenie części zamkniętego getta zbudowano tzw. "obóz ścisły".
"Obóz ścisły" został otoczony murem z umieszczonymi nad nim wieżami strażniczymi. Mury okalające obóz zostały w górnej części ogrodzone drutem kolczastym umocowanym na izolatorach. Z uwagi na to, że w obozie oprócz Polaków znajdowali się więźniowie innych narodowości na murach umieszczono tablice ostrzegawcze w języku polskim, francuskim, greckim, węgierskim i niemieckim. Na "Szkicu orientacyjnym tereniu Obozu Koncentracyjnego przy ul. Gęsiej w Warszawie z 20 maja 1946", sporządzonym przez V Komisariat Milicji Obywatelskiej w Warszawie dla Okręgowej Komisji Badania Zbrodni Niemieckich w Warszawie, utrwalono istniejące jeszcze wówczas 24 baraki obozowe, wszystkie liczące po 600 miejsc, z wyjątkiem 6 baraków o pojemności 200 miejsc. Łącznie mogły one pomieścić do 12 tys. więźniów.
Strażacy polscy, wykonując przed Powstaniem Warszawskim ćwiczenia rutynowe na dachu fabryki Pfeiffera przy ul. Glinianej naprzeciwko zabudowań obozowych, sporządzili zdjęcia tych baraków.
"Obóz ścisły" posiadał bramy:
- przy ul. Zamenhofa 19
- przy ul. Gęsiej 24
- przy ul. Okopowej z wylotem na miejsce straceń na boisku "Skry"
- przy ul. Glinianej przy torowisku obozowej kolejki wąskotorowej
- wjazdową do podobozu dla Żydów od strony ul. Nowolipki 29
- wjazdowe do więzienia Pawiak przy ul. Dzielnej i przy ul. Pawiej.
Poza dwoma Lagrami przy ul. Gęsiej i przy ul. Bonifraterskiej do obozu koncentracyjnego w getcie wchodziły:
- więzienie Pawiak przy ul. Dzielnej 24/26 w getcie, włączone do KL Warschau rozkazem Himmlera z 11.VI.1943. Po włączeniu więzienia Pawiak do KL Warschau raporty podziemia donosiły:
"codzienne egzekucje więźniów Pawiaka przeprowadzane są w obozie przy ul. Gęsiej. Zwłoki palone są na podwórzu od strony ul. Zamenhofa 19" ["Informacja bieżąca" nr 26/99, z dnia 7.VII.1943].
- podobóz dla Żydów między ulicami Nowolipie i Nowolipki. Zakwaterowani w nim byli więźniowie cudzoziemscy przywiezieni z innych obozów jako siła robocza do budowy KL Warschau. Istnienie podobozu dla Żydów zostało potwierdzone już w czasie śledztwa w sprawie Ludwiga Hahna.
- dawne więzienie wojskowe przy ul. Gęsiej róg Zamenhofa ["Gefängnis Gänsestrasse 24"]. Od jesieni 1942 w części tego więzienia umieszczony był tzw. "wychowawczy obóz pracy policji bezpieczeństwa" ["Arbeitserziehungslager der Sicherheitspolizei Warschau"]. Na przełomie listopada i grudnia 1943 obóz pracy został przeniesiony na ul. Litewską, a jego pomieszczenia w całości wraz z nazwą "Gęsiówka" przejął "obóz ścisły" koncentracyjny - co będzie powodem częstego mylenia obu tych obozów.
Cały kompleks obozowy KL Warschau połączony był ze sobą bezpośrednią obwodnicą kolejową. Do obozu doprowadzono bocznicę kolejową, prowadzącą od obwodnicy kolejowej z Dworca Warszawa-Zachodnia do Dworca Gdańskiego. Odczyt powojennych zdjęć lotniczych oraz plan kompleksu KL Warschau wykazały, że obwodnica wychodziła z terenu Lagru w getcie od ul. Stawki, gdzie było rozgałęzienie bocznicy do Lagru na Kole i do Lagrów w Warszawie-Zachodniej. Przy Warszawie-Zachodniej obwodnica wjeżdżała wprost nad tunele mieszczące komory gazowe. Wjazd kolejowy do "Lagru II" prowadził od ul. Mszczonowskiej, natomiast "Lager III" sąsiadował z bocznicą kolejową od strony stacji Warszawa-Zachodnia. Na terenie Lagru w getcie od torowiska przy ul. Stawki biegły tory w pobliżu "obozu ścisłego". Przecinając ul. Gęsią, prowadziły w kierunku Pawiaka. Natomiast z "obozu ścisłego" ul. Glinianą przebiegała obozowa kolejka wąskotorowa. Organizacja kolejowa całego kompleksu obozowego w trzech dzielnicach miasta służyła nie tylko wywożeniu gruzu z rozbiórki dzielnicy żydowskiej [jak podaje Kammler]. Poza transportami towarowymi miała za cel obozowe transporty ludzkie, wśród których były tzw. "transporty niewiadome" z obław i łapanek, które potajemnie znikały. Przewożenie takich transportów w wagonach towarowych sprzyjać miało ich maskowaniu i utajnianiu.
W meldunku Delegatury Rządu na Kraj z 3 grudnia 1942 podano, iż na terenach ostatnio przyłączonych do obozu Niemcy budują obóz dla Polaków, mający pomieścić łącznie ok. 40 tys. osób. KL Warschau, zbudowany w trzech dzielnicach Warszawy jako pieciolagrowy kompleks, taką liczbę osiągnął. Zajmował tereny o powierzchni ok. 120 ha, na których wzniesiono 119 baraków o pojemności łącznej do 41 tys. miejsc.
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz
#PolishHolokaust