24 lipca 1900 w Warszawie urodził się Aleksander Żabczyński (wł. Bożydar Aleksander Żabczyński ) – wybitny aktor teatralny, estradowy, kabaretowy i filmowy. Jeden z najpopularniejszych polskich aktorów dwudziestolecia międzywojennego, amant filmowy. Kapitan rezerwy artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie.

 

24 lipca 1900 w Warszawie urodził się  Aleksander Żabczyński (wł. Bożydar Aleksander Żabczyński ) – wybitny aktor teatralny, estradowy, kabaretowy i filmowy. Jeden z najpopularniejszych polskich aktorów dwudziestolecia międzywojennego, amant filmowy. Kapitan rezerwy artylerii przeciwlotniczej Wojska Polskiego i Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie. 

Był synem Zofii Florentyny Ostrowskiej i Aleksandra Daniela Żabczyńskiego, pułkownika armii rosyjskiej i generała dywizji Wojska Polskiego. W roku szkolnym 1919/1920 był uczniem siódmej klasy w Gimnazjum Kulwiecia w Warszawie.

30 lipca 1920 roku wstąpił do Szkoły Podchorążych w Poznaniu. Za namową rodziny zapisał się na drugi semestr studiów prawniczych na Uniwersytecie Warszawskim. Nie zdał egzaminu z prawa cywilnego. 28 czerwca 1923 poślubił Marynę Zielenkiewicz.

W 1923 roku był oficerem rezerwy Dywizjonu Artylerii Zenitowej w Warszawie, który w 1926 roku został przeformowany w 1. Pułk Artylerii Przeciwlotniczej.

W tym czasie odkrył swoją prawdziwą pasję – teatr i aktorstwo. O swojej nimi fascynacji tak mówił po latach: 

„Każde przedstawienie teatralne było dla mnie objawieniem. Aktorów uważałem za ludzi z innej planety i kiedy po raz pierwszy zetknąłem się z nimi, doprawdy nie wiedziałem, co mam mówić”. 

Zanim zaczął pracować w „Reducie”, otarł się o Warszawską Szkołę Gry Sceniczno-Filmowej Niny Niovilli, zaś na studiach brał udział w zajęciach kółka teatralnego. Stamtąd właśnie w 1922 roku Edmund Wierciński skierował go do „Reduty”. Tam też Aleksander poznał swoją przyszłą żonę – również aktorkę – Marię (Marynę) Zielenkiewicz. Po dwóch latach spędzonych w „Reducie” A. Żabczyński angażował się w kilku warszawskich teatrach (min. Teatrze Polskim i Teatrze Narodowym). W roku 1927 opuścił Warszawę i grał na scenach Lwowa.

Po powrocie, jeszcze w tym samym roku, zaczął występować w warszawskich teatrzykach rewiowych: „Morskim Oku”, „Perskim Oku”, „Cyruliku Warszawskim”, „Wesołym Oku”, „Kameleonie”. Aż do wybuchu wojny występował w rewii, operetce, dorywczo w teatrach dramatycznych oraz w filmie. 

Właśnie filmowi zawdzięcza Żabczyński największą popularność. Debiutował w nim już w roku 1926 ("Czerwony błazen" w reżyserii Henryka Szaro). Potem były to już role w filmach dźwiękowych, zwłaszcza w komediach muzycznych: "Manewry miłosne", "Ada! To nie wypada!", "Jadzia", "Pani minister tańczy", "Zapomniana melodia", "Sportowiec mimo woli". Były one niejednokrotnie pisane specjalnie dla niego, co świadczy o tym, że znajdował się w czołówce aktorów tak jak Eugeniusz Bodo, Adolf Dymsza czy Tadeusz Olsza.

Aleksander Żabczyński wylansował wiele przebojowych piosenek, jednak niewiele z nich nagrał na płyty. Najsłynniejszą była piosenka "Całują twoją dłoń, madame" ze słowami Andrzeja Własta.

Premier trzech ostatnich filmów Aleksander Żabczyński nie widział, gdyż odbyły się one w czasie wojny w Krakowie.

19 grudnia 1939 roku Maria Żabczyńska urodziła martwą córeczkę, Aleksander był już wówczas na wojnie. Dziecko o imieniu Marysia pochowane zostało 21 grudnia 1939 roku na Wojskowych Powązkach w Warszawie w grobie Aleksandra Daniela Żabczyńskiego (ojca) oraz Aliny Żabczyńskiej (młodszej siostry) – w latach siedemdziesiątych kwatera została wykorzystana do ponownego pochówku.

Aleksander został zmobilizowany już w sierpniu 1939 roku do 1. Pułku Artylerii Przeciwlotniczej im. Marszałka Edwarda Rydza-Śmigłego w Warszawie. Wziął udział w wojnie obronnej, a po jej zakończeniu przedostał się do Rumunii. Internowany w obozie na Węgrzech. Zdołał przedostać się do Francji, gdzie wstąpił do Wojska Polskiego. Został młodszym oficerem 2. baterii przeciwlotniczej Po kampanii francuskiej 18 czerwca 1940 został ewakuowany do Wielkiej Brytanii. Został przydzielony jako młodszy oficer do I. DAP, a w 1942 roku wysłany na Bliski Wschód. Przez Irak i Palestynę dotarł do Egiptu. 

Już jako kapitan II Korpusu wziął udział w kampanii włoskiej (był ranny w bitwie o Monte Cassino). Odznaczony m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Pamiątkowym Monte Cassino, brytyjskimi Gwiazdą Wojny 1939–1945 i Gwiazdą Włoch, Medalem Wojska (II Korpusu), Srebrnym Krzyżem Zasługi.

W 1946 pracował w Polskim Czerwonym Krzyżu w Salzburgu, a później został wraz z II Korpusem przewieziony do Wielkiej Brytanii. W 1947 roku został zdemobilizowany i powrócił do kraju. Początkowo mieszkał w wynajmowanym mieszkaniu przy ulicy Poznańskiej 11. Zamieszkał przy ulicy Łotewskiej na Saskiej Kępie. Był pod ciągłym nadzorem UB.

Prawdopodobnie po wojnie otrzymał jakieś propozycje filmowe, ale żadnej z nich nie przyjął. Pracował natomiast w teatrze. Występował początkowo gościnnie w Teatrze Małym (1947), następnie w Teatrze Klasycznym (1948–1949), a potem do śmierci był aktorem Teatru Polskiego. 

Wielokrotnie występował też przed mikrofonem Polskiego Radia. Pod koniec 1957 roku za namową przyjaciół nagrał w Polskim Radiu kilka piosenek: "Nikt mnie nie rozumie tak jak Ty", "Jak drogie są wspomnienia", "Całuję twoją dłoń, madame".

Zmarł nagle na atak serca 31 maja 1958 roku w Warszawie. Wraz z żoną Marią Żabczyńską spoczywa na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie (kw. A29-3-14).

Cześć Jego Pamięci!

Post Historia Wczoraj i dziś.