1 kwietnia 1896 roku w Warszawie urodziła się POLA GOJAWICZYŃSKA właściwie Apolonia Gojawiczyńska z domu Koźniewska (zm. 29 marca 1963 roku w Warszawie) – pisarka, działaczka niepodległościowa.

 

1 kwietnia 1896 roku w Warszawie urodziła się POLA GOJAWICZYŃSKA właściwie Apolonia Gojawiczyńska z domu Koźniewska (zm. 29 marca 1963 roku w Warszawie) – pisarka, działaczka niepodległościowa.

Urodziła się w Warszawie w rodzinie rzemieślniczej. Była córką Anastazji z Krawczyków i Jana Koźniewskiego, stolarza, który prowadził warsztat przy ulicy Nowolipki. 

Uczyła się w szkole powszechnej, jednak w 1905 po strajku szkolnym została wydalona ze szkoły. Później pobierała naukę na kompletach, na pensji, wreszcie rozpoczęła kursy dla wychowawczyń w ochronce. W 1914 jej rodzina wyjechała do Rosji.

Pierwsze wiersze napisała w Dworku Grochowskim, w którym po ewakuacji Rosjan z Warszawy w sierpniu 1915 uruchomiono jedną z pierwszych polskich szkół. Zdana sama na siebie rozpoczęła pracę jako wychowawczyni w przedszkolach miejskich, podwarszawskich ochronkach, bibliotekach i teatrzykach amatorskich. Swoje pierwsze próby pisania wysłała do Gabrieli Zapolskiej i zyskała jej aprobatę. 

W czasie I wojny światowej brała udział w pracy niepodległościowej i należała do Polskiej Organizacji Wojskowej. Jej pierwszym utworem była nowela "Dwa fragmenty", za którą w 1915 roku otrzymała wyróżnienie czasopisma "Echo Pragi". Powstał wtedy szkic noweli "Dzieciństwo".

W 1920 roku wyszła za mąż za Stanisława Gojawiczyńskiego, rok później urodziła córkę Wandę. Do 1926 mieszkała w Bielsku Podlaskim i pracowała w miejscowym starostwie. 

W latach 1925–1929 współpracowała z „Kurjerem Warszawskim”. W 1931 zamieszkała w Szarleju (obecnie dzielnica Piekar Śląskich, w których umieściła akcję powieści "Ziemia Elżbiety"). W tym czasie jej nowelę "Dzieciństwo" przeczytała Zofia Nałkowska i wystarała się dla niej o stypendium Funduszu Kultury Narodowej. 

W 1932 wróciła do Warszawy zaczęła publikować następne utwory i współpracować z „Gazetą Polską” (1932–1934). 

Prozę i felietony publikowała też w czasopismach „Bluszcz” (1931–1933), „Kurier Poranny” (1931–1932, 1937–1939). 

W 1936 pisarka została członkiem władz oddziału Związku Zawodowego Literatów Polskich. W 1937 teatr wystawił jej sztukę "Współczesne".

Była jedną z najpopularniejszych pisarek okresu międzywojennego. Jej utwory zawierały wątki psychologiczne i społeczno-obyczajowe związane z awansem środowiska proletariackiego i drobnomieszczańskiego Warszawy i Górnego Śląska. Jej utwory "Dziewczęta z Nowolipek" i "Rajska jabłoń" posłużyły za podstawę do scenariusza filmów fabularnych. Ostatnia ekranizacja z 1985 roku ukazała się w reżyserii Barbary Sass. 

7 stycznia 1943 roku została aresztowana przez gestapo w swoim warszawskim mieszkaniu przy ul. Brzozowej 6/8. Trafiła na oddział kobiecy Pawiaka, tzw. "Serbię". Opisała to we wspomnieniach pod tytułem "Krata" (1945).

Została zwolniona z więzienia 5 maja 1943 roku. Po wyjściu z więzienia ukrywała się w domu Iwaszkiewiczów w Stawisku oraz u swojej przyjaciółki Marii Morozowicz-Szczepkowskiej w Milanówku.

Dwukrotnie, 1935 i 1949, otrzymała nagrodę literacką miasta Warszawy.

W 1945 zamieszkała w Łodzi, skąd w 1949 powróciła do ukochanej Warszawy, gdzie zmarła. Została pochowana w Alei Zasłużonych na cmentarzu Powązkowskim.

Post Historia Wczoraj i dziś.