𝟮𝟬 𝗰𝘇𝗲𝗿𝘄𝗰𝗮 𝟭𝟵𝟰𝟮 roku na wolność wydostali się Kazimierz Piechowski, Eugeniusz Bendera, Stanisław Jaster i Józef Lempart - więźniowe niemieckiego nazistowskiego obozu koncentracyjnego.

 

𝗦𝗸𝗿𝗮𝗱𝘇𝗶𝗼𝗻𝘆𝗺 𝘀𝗮𝗺𝗼𝗰𝗵𝗼𝗱𝗲𝗺, 𝘄 𝗺𝘂𝗻𝗱𝘂𝗿𝗮𝗰𝗵 𝗦𝗦 wyjechali przez bramę 𝘇 𝗻𝗮𝗽𝗶𝘀𝗲𝗺 𝗔𝗿𝗯𝗲𝗶𝘁 𝗠𝗮𝗰𝗵𝘁 𝗙𝗿𝗲𝗶❗

 

To nie scenariusz filmu przygodowego, a 𝗽𝗿𝗮𝘄𝗱𝘇𝗶𝘄𝗮 𝗵𝗶𝘀𝘁𝗼𝗿𝗶𝗮 𝗷𝗲𝗱𝗻𝗲𝗷 𝘇 𝗻𝗮𝗷𝗯𝗮𝗿𝗱𝘇𝗶𝗲𝗷 𝗯𝗿𝗮𝘄𝘂𝗿𝗼𝘄𝘆𝗰𝗵 𝘂𝗰𝗶𝗲𝗰𝘇𝗲𝗸 więźniów w historii KL Auschwitz. Wielu było zbiegów, jednak niewielu spośród nich odzyskało upragnioną wolność. 

Brawurowa ucieczka w mundurach SS z Auschwitz 

20 czerwca 1942 r. Eugeniusz Bendera (nr 8502), Stanisław Gustaw Jaster (nr 6438), ks. Józef Lempart (nr 3419) i Kazimierz Piechowski (nr 918), włamali się do magazynu z mundurami, przebrali się z uniformy SS, a następnie wyjechali przez bramę obozu zarekwirowanym samochodem osobowym Steyr 220.(zdj 2) 

Ucieczka odbyła się za wiedzą Witolda Pileckiego, jednego z przywódców obozowego ruchu oporu, który dobrowolnie przedostał się do Auschwitz, by stworzyć w nim siatkę konspiracyjną i opisać warunki obozowego życia. Poprzez Jastera, Pilecki przekazał swój raport z sytuacji w obozie dowództwu AK.

Stanisław Gustaw Jaster „Hel”, członek oddziałów specjalnych Kedywu Armii Krajowej „Osa-Kosa”, nie przeżył wojny. Został posądzony o agenturalną działalność na rzecz Gestapo i zastrzelony w 1943 r. przez polskie podziemie. 

„Osa”-„Kosa 30” była specjalną jednostką Armii Krajowej, przeznaczoną do likwidacji niemieckich dygnitarzy i konfidentów oraz akcji dywersyjnych i sabotażowych. 5 czerwca 1943 r. duże siły gestapo i policji obstawiły kościół pw. św. Aleksandra na pl. Trzech Krzyży w Warszawie. Nie była to zwykła łapanka. W tym czasie w kościele trwał ślub por. Mieczysława Uniejewskiego „Marynarza”, żołnierza oddziału „Osa”-„Kosa 30”, a akcja Niemców była zaplanowana. Uniejewski, łamiąc wszelkie zasady konspiracji, zaprosił na ślub kolegów z oddziału. 

Tak spektakularne rozbicie oddziału musiało postawić przed wywiadem podziemia wiele pytań. Dopiero jednak po 25 latach od tych wydarzeń pojawiły się relacje o niechlubnej roli, którą miał w nich odegrać Jaster. Wydana w 1968 roku książka Aleksandra Kunickiego „Rayskiego” „Cichy front. Ze wspomnień oficera wywiadu dywersyjnego oddziałów Kedywu KG AK”, w której po raz pierwszy napisano o rzekomej zdradzie „Hela”, wywołała niespotykaną lawinę protestów, wyrazów poparcia dla oskarżonego bohatera, a także wzajemnego przerzucania się odpowiedzialnością za losy oddziału.

Jaster nie pojawił się na ślubie Uniejewskiego – mimo że był zaproszony. Później tłumaczył, że zaspał. Niemcy prawdopodobnie nie do końca wiedzieli, kogo schwytali. W rozpoznaniu konspiratorów pomagał im według relacji świadków konfident. Jak twierdzi Kunicki, był to Jaster – ukryty za framugą okienną wskazywał gestapowcom przechodzących podwórkiem więziennym na Pawiaku żołnierzy „Kosy”, aresztowanych w kościele św. Aleksandra.

Pułapki uniknął też szef sztabu jednostki por. Mieczysław Kudelski „Wiktor”. Został zatrzymany przez gestapo dopiero 12 lipca, podczas spotkania z Jasterem. Na rozmowę z przełożonym nalegał właśnie „Hel” – obydwu z ulicy zgarnęli do mercedesa gestapowcy. Wkrótce jednak „Hel”, lekko ranny w nogę, zgłosił się do oddziału, twierdząc, że udało mu się uciec. Wedle „Rayskiego” to on miał zastawić pułapkę na „Wiktora”, po tym jak zorientował się, że nie ma go wśród aresztowanych. Ostatecznie „Hel” – jak pisze Kunicki – lekko „przyciśnięty” przyznał się do wszystkiego. Wyrok Wojskowego Sądu Specjalnego został wykonany.

Współuciekinier z Auschwitz, Kazimierz Piechowski, wyrok na Jastera nazwał hańbą. Błąd niesprawdzonego oskarżenia powielano 70 lat. Ponieważ nigdy nie odnaleziono jakichkolwiek dokumentów procesowych Jastera, formalnie nie może zostać zrehabilitowany. Film dokumentalny „Jaster. Tajemnica Hela” (2014), jest próbą symbolicznej rehabilitacji oraz wyjaśnienia tragicznych okoliczności.

Pozostali z czwórki uciekinierów przeżyli wojnę. Eugeniusz Bendera zmarł w latach 80-tych w Warszawie. Józef Lempart odszedł ze stanu duchownego i założył rodzinę. Zginął w wypadku samochodowym w 1971 roku. 

Kazimierz Piechowski po ucieczce z obozu przyłączył się do oddziału AK dowodzonego przez Adama Kuszę ps. „Garbaty”. W 2003 roku obozowe wspomnienia Kazimierza Piechowskiego ukazały się w opracowanej przez niego książce pod tytułem „Byłem numerem…: Świadectwa z Auschwitz”. Do ostatnich chwil życia, mimo podeszłego wieku, starał się przekazywać swą wiedzę, o czym świadczyły liczne spotkania z jego udziałem w kraju oraz za granicą. W 2015 roku IPN uhonorował go nagrodą Kustosz Pamięci Narodowej. Zmarł w 2017 roku.

Więcej o sprawie Jastera w publikacji IPN: https://bit.ly/3zCzMtE 

Zachęcamy również do przeczytania artykułu o zawiłościach sprawy Jastera na stronie Przystanku Historia: https://bit.ly/3xv80gx 

Obejrzyj spotkanie z Kazimierzem Piechowskim: https://bit.ly/3q1vzLs

📺 IPNtv: Spotkanie z Kazimierzem Piechowskim w 75. rocznicę ucieczki z KL Auschwitz ➡ https://tiny.pl/7cqgb

 🗞 "UCIEC PRZEZNACZENIU" - rozmowa z Kazimierzem Piechowskim ➡ https://tiny.pl/7cqn3

Post IPN.